Fundacja rodzinna – jak ją założyć i jakie daje korzyści [SUKCESJA]

Interesuje Cię temat sukcesji? Chcesz zabezpieczyć swój majątek dla przyszłych pokoleń? Właściwym rozwiązaniem może być dla Ciebie fundacja rodzinna. Sprawdź nasz artykuł w tym temacie i wysłuchaj podcastu.

Czym jest fundacja rodzinna

Fundacja rodzinna to podmiot powoływany przez fundatora, który zobowiązuje się do świadczenia określonych świadczeń na rzecz beneficjentów.

Fundacje rodzinne stanowią rozwiązanie umożliwiające sprawną i kompleksową realizację procesów sukcesyjnych w firmach rodzinnych.

Wprowadzenie firmy rodzinnej do fundacji rodzinnej umożliwia zachowanie jej rodzinnego charakteru na przestrzeni wielu pokoleń oraz zapewnia zabezpieczenie przed rozproszeniem udziałów w przyszłości.

Fundacje rodzinne są powszechnie stosowaną formą zarządzania majątkiem w krajach europejskich i cieszą się popularnością jako sposób na utrzymanie kontroli nad znaczącymi, wielopokoleniowymi przedsiębiorstwami.

Polskie firmy od dawna oczekiwały na taki mechanizm zarządzania majątkiem rodzinym. Dotychczasowa luka w tym obszarze sprawiła, że brakowało skompleksowanego narzędzia umożliwiającego efektywne planowanie procesów sukcesyjnych.

Fundacja jest atrakcyjnym rozwiązaniem zarówno ze względu na zalety prawne jak i podatkowe.

Cel fundacji rodzinnych:

  • Umożliwienie bezproblemowego wycofania się z aktywnego zarządzania przedsiębiorstwem, nie narażając się na utratę źródeł dochodu.
  • Zabezpieczenie finansowe członków rodziny poprzez skumulowanie majątku.
  • Zapewnienie skutecznego zarządzania i rozmnażania aktywów.
  • Realizacja świadczeń na rzecz uprawnionych beneficjentów.
  • Ułatwienie procesów sukcesyjnych na przestrzeni wielu pokoleń.

Założenie fundacji rodzinnej

Fundację rodzinną można założyć, ustanawiając ją w akcie założycielskim lub w testamencie. 

To pierwsze rozwiązanie umożliwia kilku fundatorom wspólny udział w fundacji.

Natomiast fundacja utworzona w testamencie może mieć wyłącznie jednego fundatora.

Proces założenia fundacji rodzinnej:

  • wymagane jest złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem,
  • następnie, należy sporządzić statut fundacji rodzinnej w formie aktu notarialnego, zawierający szczegółowe reguły jej funkcjonowania.
  • Aby fundacja rodzinna mogła rozpocząć działalność, fundator musi przekazać do niej majątek o wartości co najmniej 100 tysięcy złotych.
  • Fundator zobowiązany jest dokonać zgłoszenia fundacji do rejestru fundacji prowadzonych przez sąd. W przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie, proces zgłoszenia do rejestru realizowany jest przez zarząd fundacji.

Kto może zostać fundatorem

  • Osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych.

Kto może zostać beneficjentem

  • Osoba fizyczna.
  • Organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.

Przykłady aktywów, które można z powodzeniem wnieść do fundacji rodzinnej, obejmują:

  • Środki pieniężne.
  • Udziały lub akcje.
  • Nieruchomości.
  • Ruchomości.
  • Papiery wartościowe.

Struktura fundacji rodzinnej

Podczas tworzenia fundacji rodzinnej, kluczowe jest ustalenie jasnych zasad dotyczących administracji, zarządzania oraz nadzoru nad jej funkcjonowaniem. 

Organami fundacji rodzinnej są:

  • Zarząd – odpowiada za prowadzenie spraw i reprezentację fundacji.
  • Zgromadzenie beneficjentów  – funkcja zgromadzenia beneficjentów przypomina rolę zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia i ma miejsce w konkretnych sytuacjach, takich jak uzupełnianie składu danego organu lub zatwierdzanie sprawozdania finansowego.
  • Rada nadzorcza – odpowiada za sprawowanie nadzoru nad działalnością zarządu w imieniu fundatora lub beneficjentów (organ nieobowiązkowy!).

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej

Z założenia fundacja rodzinna nie służy do prowadzenia działalności gospodarczej w taki sposób, w jaki służą do tego spółki prawa handlowego. Ustawodawca przewidział katalog działalności, które fundacja może prowadzić. 

Prowadzenie przez fundację działalności wymienionej w poniższym katalogu jest zwolnione z podatku CIT.

Fundacja może prowadzić działania m. in. w zakresie:

  • Nabywania lub zbywania papierów wartościowych.
  • Przeprowadzania transakcji zagranicznymi środkami płatniczymi w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji.
  • Wynajmowania, dzierżawienia lub udostępniania mienia.
  • Udzielania pożyczek spółkom, w których posiada udziały lub beneficjentom.
  • Prowadzenia ograniczonego zakresu gospodarstwa rolnego.
  • Zbywania mienia, pod warunkiem, że nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży.
 
Co jeśli fundacja będzie prowadzić działalność niewymienioną w ustawie? Taka działalność będzie legalna, ale podlegać będzie opodatkowaniu w wysokości 25% więc jej opłacalność będzie znacząco mniejsza niż normalnie.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej i beneficjentów

Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie jest obciążone opodatkowaniem.

Fundacja rodzinna będzie płacić CIT w wysokości 15%, ale zostanie on potrącony dopiero w momencie przekazywania środków beneficjentom. Warto zauważyć, że w tym przypadku nie ma możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów ani amortyzacji.

Działa to więc podobnie jak estoński CIT w spółce z o.o. – fundacja nie płaci podatku od uzyskiwanych dochodów, a opodatkowaniu podlega dopiero wypłata środków na rzecz beneficjentów.

W dalszej kolejności trzeba rozważyć, czy sami beneficjenci będą mieli obowiązek zapłacić podatek od środków uzyskanych z fundacji.

Osoby zaliczane do tzw. zerowej grupy podatkowej w relacji do fundatora będą zwolnione od podatku PIT w związku z otrzymanymi świadczeniami lub mieniem pozostawionym im do dyspozycji po rozwiązaniu fundacji rodzinnej. 

Osobami przynależącymi do tej tzw. zerowej grupy podatkowej są:

  • Małżonek.
  • Zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki itp.
  • Pasierbowie.
  • Wstępni – rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itp.
  • Rodzeństwo.
  • Ojczym.
  • Macocha.

Osoby zaliczone do pierwszej lub drugiej grupy podatkowej zgodnie z przepisami dotyczącymi podatku od spadków i darowizn zapłacą 10% podatku PIT. Pozostali podlegać będą stawce 15% podatku PIT.

Organizacje pozarządowe będące beneficjentami podlegać będą obecnie obowiązującym zasadom opodatkowania CIT, w tym również korzystać z istniejącego zwolnienia przedmiotowego.

 

Podsumowanie

Fundacja rodzinna to ciekawy mechanizm, który z pewnością niesie wiele korzyści dla przedsiębiorców zainteresowanych problematyką sukcesji swojego majątku. Trzeba jednak pamiętać, że opłacalność tego rozwiązania i sukces w jego wdrożeniu będzie zależał z jednej strony od dobrego przygotowania majątku do przeniesienia go do fundacji rodzinnej, charakteru prowadzonej działalności i przede wszystkim dobrego sformułowania statutu fundacji.

Spis treści

FAQ

W takiej istotne będzie w jakim stopniu każdy z fundatorów przyczynił się do jej majątku. Jeśli fundator będący w grupie zerowej z beneficjentem przekazał na rzecz fundacji 30% majątku, a drugi – będący z beneficjentem w 1 grupie podatkowej, 70%. W takim wypadku 30% wypłaty będzie zwolnione z podatku, a 70% będzie objęte 10% PIT.

Nie. Może to być dowolny majątek o takiej wartości. Warto jednak zwrócić uwagę na sposób wyceny w przypadku składników majątku, których wartość może się znacząco różnić, w zależności od tego sposobu.

Sprawdź też nasze inne materiały w temacie sukcesji: